Definición y significado de Fransızca

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Fransızca (français, UFA: /fʁɑ̃sɛ/), Hint-Avrupa dillerinden, Fransa ve Fransız uygarlığını benimsemiş ve eski Fransız sömürgesi ülkelerde kullanılan dildir.

Dünya'da yaklaşık olarak 200 milyon insan Fransızca bilmektedir. 128 milyon insan Fransızca'yı anadili veya ikinci dili olarak konuşurken, 54 ülkede 72 milyon insan tarafından da bilinmekte ve konuşulmaktadır. Başta Fransa olmak üzere Kanada, Belçika, İsviçre, Afrika, Lüksemburg ve Monako'da konuşulur.

Fransızca; İspanyolca, Portekizce, İtalyanca, Katalanca ve Romence gibi Roma İmparatorluğu'nun dili olan Latince'nin devam dillerindendir.

Fransızca tarih içerisinde Roma Galyalılarının kelt dillerinden ve Roma sonrası frenk göçmenlerinin cermen dillerinden etkilenmiştir.

Fransızca 29 ülkede resmi dildir. La Francophonie denilen Frankofon Fransızca konuşan uluslar topluluğudur. Birleşmiş Milletler'in bütün altkurumlarında ve uluslararası kuruluşların çoğunda resmi dildir.

Avrupa Birliği verilerine göre 27 üye ülkedeki 129 milyon insan (497.198.740 %26'sı) Fransızca konuşmakta ve bunun 65 milyonu (%12) anadili, 69 milyonu (%14) ise ikinci dili olarak konuşmaktadır. Bu verilere göre Fransızca birlik içerisinde İngilizce ve Almanca'dan sonra en sık konuşulan 3. dildir.

Dağılım

Avrupa

Fransa'daki yasal konumu

Fransız Anayasası'na göre Fransızca 1992'den beri Fransa'nın resmi dilidir.( aslında 1539'dan beri önceki birtakım yasal metinlerde de Fransızca resmi dildir)

Resmi hükümet yayınlarında, eğitim sisteminde, yasal sözleşmelerde, reklamlarda yabancı sözcüklerin Fransızca'ya çevrilmesi zorunludur.

Fransızca'ya ek olarak Fransa'da pek çok yerel dil de konuşulur. Fransa Avrupa Yerel Diller Sözleşmesi'ne imza atmış olmasına karşın, 1958 anayasasına karşı olduğu gerekçesiyle bunu onaylamamamıştır.

İsviçre

Fransızca İsviçre'nin 4 resmi dilinden biri olup (diğerleri Almanca, İtalyanca, Romanca) İsviçre nüfusunun %20'sinin anadilidir. romance dili Almanca,Italyanca va fransizca karisimdan olusan bir dildir ve Isvicre nin 100 de 6`si tarafindan kullanilir.

Belçika

Fransızca Belçika'nın Valon bölgesinin resmi dilidir ancak bu bölgede Almanca konuşan doğu kantonlar da yaşar. Başkent Brüksel'in içinde yer aldığı merkez bölgesinin Felemenkçe ile birlikte iki resmi dilinden biridir. Bu bölgede çoğunlukla anadilleri olmamasına karşın nüfusun büyük çoğunluğu tarafından konuşulur. Valon ve Brüksel-merkez bölgelerine sınırı olmasına rağmen Flaman bölgesinde ise Fransızca ve Almanca resmi dil olmayıp Felemenkçe konuşulur. Ancak bu bölgede anadilleri Fransızca olan insanlar da yaşar.

Toplamda nüfusun %40'ı Fransızca, %60'ı Felemenkçe konuşur. Felemenkçe konuşan insanların %59'u da Fransızca'yı ikinci dilleri olarak konuşurlar. Bu bilgilere göre Belçikalıların %75'i Fransızca bilmektedir.

Monako ve Andorra

Monako Prensliği'nin ulusal dili Monégasque olmasına karşın Fransızca tek resmi dildir ve Fransız kökenliler ülke nüfusunun %47'sini oluştururlar.

Andorra'nın resmi dili ise Katalanca'dır. Fransa'ya yakın komşuluğu nedeniyle Fransızca da konuşulur. Fransız kökenliler ülke nüfusunun %7'sini oluşturur.

İtalya

İtalyanca ile birlikte Fransızca İtalyanların resmi bir dili olup İtalya'nın Aosta vadisi bölgesinde konuşulur. Buna ek olarak bölgede başka lehçeler de konuşulmaktadır ancak bunlar resmi açıdan henüz tanınmamıştır.

Lüksemburg

Fransızca Lüksemburg'un Almanca ve Lüksemburgca ile birlikte üç resmi dilinden birisidir. Lüksemburg eğitim sistemi üçlü dil yapısındadır. İlkokulun ilk yıllarında dersler Lüksemburgca, sonraki yıllarda Almanca, liseden itibaren ise Fransızca olarak okutulmaktadır.

Amerika

Kanada

Fransızca Kanada'nın resmi dillerinden biri olup İngilizce'den sonra en çok konuşulan ikinci dildir. Quebec eyaletinde ise Fransızca tek resmi dil olup 7 milyon insanın ana dilidir. Nüfusunun üçte biri frankofon içinde yer alan New Brunswick bölgesinin ise iki resmi dili vardır. Nüfusunun üçte biri frankofon içinde yer alan Kanada'nın başkenti Ottawa, Ontario şehrinin ise iki resmi dili vardır. Ontario, Nova Scotia ve Manitoba bölgelerinde de resmi dil olmamasına karşın Fransızca konuşan insanlar yaşar.

Haiti

Fransızca toplumun okuryazar kesiminde konuşulmasına karşın Haiti'nin resmi dillerinden biridir. Fransızca kökenli Kreol dillerinden biri olan Haiti Kreolü ise nüfusun büyük kısmının ana dilidir.

Birleşik Devletler

Federal düzeyde resmi bir tanınması olmamasına karşın Fransızca Birleşik Devletler'de İngilizce ve İspanyolca'dan sonra en çok konuşulan üçüncü dildir. Louisiana, Maine, Vermont ve New Hampshire eyaletlerinde ise en çok konuşulan ikinci dildir. Louisiana'da Kayun ve Kreol Fransızcası konuşulur. 2000 verilerine göre Louisiana'da 194.000 insan evlerinde Fransızca konuşmaktadır.

Afrika

Dünyada Fransızca konuşan nüfusun büyük çoğunluğu Afrika'da yaşar. Uluslararası Fransızca konuşan Ülkeler Topluluğu'nun (Organisation internationale de la Francophonie) 2007 raporuna göre 31 farklı Afrika ülkesinde yaşayan 115 milyon Afrikalı Fransızca'yı anadili ya da ikinci dili olarak konuşabilmektedir. Fransızca Afrika genelinde ikinci bir dil olmasına karşın Abidjan, Libreville gibi şehirlerde ve Fildişi Kıyısı'nda sadece Fransızca konuşulmaktadır.

Afrika dillerinden etkilenerek gelişen Afrika Fransızcası'nın birçok çeşidi olmasından dolayı tek bir Afrika Fransızcası'ndan söz edilemez.Fransızca kökenli Kreol dillerine ek olarak Fransızca Hint Okyanusu'nda bulunan adalarda da konuşulur. Madagaskar'da Fransızca'nın yanında Malayo-Polinezyan bir dil olan Malagazi konuşulur. Mauritius ve Seyşel Adaları'nda İngilizce'nin resmi dil olmasından bu yana Fransızca ve İngilizce arasında bir çekişme vardır. Madagaskar'da da son yıllarda İngilizce resmi dil olmuştur.

Sahraaltı ülkelerde eğitimin yaygınlaşmasıyla birlikte Fransızca dili de yaygınlaşmış ve evrime uğramıştır.

Diğer ülkelerden Afrika'ya gelenler için Afrika Fransızcası'nı anlamak biraz güç olabilir, buna karşılık yazı dilinde çok büyük farklılıklar yoktur.

Fransızca pek çok Afrika ülkesinde resmi dildir:

• Benin
• Burkina Faso
• Burundi
• Cibuti
• Çad
• Demokratik Kongo Cumhuriyeti
• Ekvator Ginesi
• Fildişi Kıyısı
• Gabon
• Gine
• Kamerun
• Komorolar
• Kongo (Brazzaville)
• Madagaskar
• Mali
• Nijer
• Orta Afrika Cumhuriyeti
• Ruanda
• Senegal
• Seyşel Adaları
• Togo

Mauritius ve Magrip ülkelerinde resmi dil olmayıp idari dilde yaygın olarak kullanılır:

• Cezayir
• Fas
• Moritanya
• Tunus

Son yıllarda Cezayir özellikle eğitim dilinde Fransızca’nın yerine Arapça’nın kullanımını yaygınlaştırmak için dille ilgili çeşitli düzenlemeler yapmıştır.

Mısır’da çoğunlukla kullanılan yabancı dil İngilizce olmasına karşın üst ve orta sınıflarda Fransızca daha yaygın olarak bilinir ve konuşulur. Bu yüzden eğitim süreci içerisinde bir Mısırlı İngilizce’ye ek olarak Fransızca da öğrenir. Mısır, Fransızca konuşan ülkeler topluluğu (Frankofon)içerisinde yer alır.

Fransa’nın Hint Okyanusu’nda yer alan iki denizaşırı bölgesi Mayotte ve Réunion’da da resmi dil Fransızca’dır.

Asya

Asya'da; eski Fransız sömürgeleri olan Hindistan'ın Puduçeri şehrinde, Vietnam, Kamboçya ve Laos'da ticaret ve azınlık dili Fransızca olarak kabul edilir. Ayrıca Asya'daki diğer eski Fransız sömürgeleri olan Suriye ve Lübnan'da çoğunlukla kullanılan yabancı dil İngilizce olmasına karşın üst ve orta sınıflarda Fransızca daha yaygın olarak bilinir ve konuşulur. Lübnan, Fransızca konuşan ülkeler topluluğu (Frankofon)içerisinde yer alır.

Sınıflama

Dilbilgisi

Fiil çekimi

Etken fiil zamanları

"-er" ile biten fiiler

Diğer dillerle karşılaştırma

Fransızca, Hint-Avrupa dili olan Latince'nin soyundan gelen bir Roman dilidir, ve bunun sebebiyle İtalyanca, İspanyolca v.s. gibi dillerle sözsel benzerliklere sahiptir. Aşağıdaki tablo bazı Fransızca sözleri İtalyanca, İspanyolca, Oksitanca, Katalanca, Portekizce, Rumence ve Latince eşdeğerleri ile karşılaştırmaktadır. Bu diller, Fransızca'ya sözsel benzerliklerine göre sıralanmaktadır, örneğin İtalyanca, Fransızca ile %89 sözsel benzerliğe sahip olmasına^{[kaynak belirtilmeli]} rağmen o önce sıralanmaktadır, vesaire.

Metin örneği

Aşağıda Fransızca'da İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin birinci maddesi, bunun Uluslararası Fonetik Alfabesi telaffuzu ve bu maddenin Türkçesi bulunmaktadır.

Fransızca sayılar

• sıfır - zero
• bir - un(e)
• iki - deux
• üç - trois
• dört - quatre
• beş - cinq
• altı - six
• yedi - sept
• sekiz - huit
• dokuz - neuf
• on - dix
• on bir - onze
• on iki - douze
• on üç - treize
• on dört - quatorze
• on beş - quinze
• on altı - seize
• on yedi - dix-sept
• on sekiz - dix-huit
• on dokuz - dix-neuf
• yirmi - vingt
• otuz - trente

Bazı sözcükler

• Fransızca: Français
• Türkçe: Turc
• Evet: Oui
• Hayır: Non
• Merhaba: Bonjour
• İyi akşamlar: Bonsoir
• İyi geceler: Bonne nuit
• Hoşçakal: Au revoir
• İyi günler: Bonne journée
• Lütfen: S'il vous plaît / S'il te plaît
• Teşekkürler: Merci
• Önemli değil: De rien / Je vous en prie / Je t'en prie
• Özür dilerim: Pardon / Je suis désolé / Je suis désolée
• Kim?: Qui ?
• Ne?: Quoi ?
• Nerede?: Où ?
• Neden?: Pourquoi ?
• Adın nedir?: Comment vous appelez-vous ? / Comment t'appelles-tu ?
• Çünkü: Parce que
• Nasıl?: Comment ?
• Ne kadar?: Combien ?
• Anlamıyorum: Je ne comprends pas.
• Evet, anlıyorum: Oui/Si, je comprends.
• Yardım edin!: Au secours !!
• Bana yardım edebilir misiniz?: Pouvez-vous m'aider s'il vous plaît ? / Pourriez-vous m'aider s'il vous plaît ? / Peux-tu m'aider s'il te plaît ? / Pourrais-tu m'aider s'il te plaît
• Tuvalet nerede?: Où sont les toilettes ?
• Türkçe konuşabiliyor musun?: Parlez-vous turc ?
• Fransızca konuşamıyorum: Je ne parle pas français.
• Bilmiyorum: Je ne sais pas.
• Biliyorum: Je sais.
• Karnım aç: J'ai faim.
• Nasılsın?: Comment allez-vous? / Ça va? / Comment ça va ?
• (Çok) İyiyim: Je vais (très) bien / Ça va (très) bien / Tout va (très) bien
• (Çok) Kötüyüm: Je vais (très) mal / Ça va (très) mal / Tout va (très) mal
• (evli)kadın:madam/okunuşu:madam
• (bekar)kadın:mademoiselle/okunuşu: matmazel

Kaynakça

Sözlükler

• Fransızca Sözlük Online Fransızca <-> Türkçe Sözlük
• Fransızca Türkçe Sözlük Online Fransızca <-> Türkçe Sözlük
• Online Fransızca <-> Türkçe Sözlük
• Fransızca Fransızca-Türkçe Sözlük