Opole
Z Wikipedia
| Opole | |||||
| |||||
| |||||
| Województwo | opolskie | ||||
| Powiat | miasto na prawach powiatu | ||||
| Gmina • rodzaj | Opole miejska | ||||
| Prawa miejskie | przed 1217 | ||||
| Prezydent miasta | Ryszard Zembaczyński | ||||
| Powierzchnia | 96,55[1] km² | ||||
| Wysokość | 176 m n.p.m. | ||||
| Ludność (2009) • liczba • gęstość • aglomeracja | 125 992[2] 1 307,2[1] os./km² 265 000 | ||||
| Strefa numeracyjna | (+48) 077 | ||||
| Kod pocztowy | 45-001 do 45-910 | ||||
| Tablice rejestracyjne | OP | ||||
| Położenie na mapie Polski Opole | |||||
| Współrzędne: | |||||
| TERC (TERYT) | 1661011 | ||||
| SIMC | 0965016 | ||||
| Miasta partnerskie | Alytus Agii Anargiri (dzielnica Aten) Biełgorod Bonn Bruntál Hradec Králové Carrara Dijon Grasse Ingolstadt Iwano-Frankowsk Kuopio Mülheim an der Ruhr Poczdam Roanoke Székesfehérvár | ||||
Urząd miejski Rynek-Ratusz45-015 Opole | |||||
| Galeria zdjęć w Wikimedia Commons | |||||
| Strona internetowa miasta | |||||
Stare Miasto - widok z Wieży Piastowskiej
Plik:PL Opole Ratusz.JPG
Młynówka, tzw. opolska Wenecja
Plik:PL Opole BankRolnikow.JPG
Bank Rolników
Plik:Opole (Oppeln) - old city.JPG
Stare Miasto
Gmach Poczty Głównej
Plik:PL Opole Mostek.JPG
Zielony Most
Plik:Wieza cisnien w Opolu.JPG
Neogotycka wieża ciśnień
Kolejowa wieża ciśnień przy Dworcu Głównym
Opole (niem. Oppeln, cz. Opolí, śl. Uopole[3]) – miasto na prawach powiatu w Polsce. Główny ośrodek gospodarczy, naukowy, kulturalny i administracyjny oraz stolica województwa opolskiego (Śląsk Opolski). Jedno z najstarszych miast w kraju. Miasto leży w historycznej krainie Górny Śląsk, a od wczesnego średniowiecza do początku XX wieku, obok Raciborza, było jego stolicą.
Pierwotnie "opole" oznaczało związaną wspólnymi prawami i obowiązkami wspólnotę rodową i terytorialną. Jedna z takich wspólnot dała początek miastu.
Przez Opole przepływa rzeka Odra, która rozdziela się w centrum miasta na główny nurt oraz starorzecze - Młynówkę, Mała Panew, Prószkowski Potok, lokalne rzeki: Czarnka, Malina, Olszanka i Swornica, a także 2 kanały: Kanał Wiński oraz kanał ulgi dla Odry. Wysokość najwyższego punktu – 183,1 m n.p.m. (wzgórze przy ulicy Stara Droga, ok. 3 km od granicy z Winowem w Gminie Prószków).
Spis treści |
Historia
| Ta sekcja wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji od 2009-03. Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach. |
Średniowiecze
- 845 - druga wzmianka o grodzie w Geografie Bawarskim.
- 990 - Opole zostaje przyłączone do Polski[4].
- 1039 - najazd księcia czeskiego Brzetysława I na Śląsk - Opole na 11 lat pod panowaniem czeskim.
- 1050 - Kazimierz I Odnowiciel odzyskuje Śląsk z Opolem.
- 1138 - na mocy testamentu Bolesława Krzywoustego Śląsk zostaje przyznany jako dziedziczna dzielnica najstarszemu synowi księcia, Władysławowi II, który dał początek linii Piastów śląskich.
- 1179 - Śląsk podzielony zostaje na trzy dzielnice, m.in. wyodrębnione zostaje księstwo opolskie, którego pierwszym władcą zostaje książę Jarosław opolski.
- 1211-1230 - w Opolu rządy sprawuje Kazimierz I opolski, który jako pierwszy tytułuje się księciem opolskim.
- przed 1217 - lokacja miasta.
- 1220 - Kazimierz I opolski rozpoczyna budowę zamku książęcego na Ostrówku (zakończona w 1289 roku przez Bolka I).
- 1234 - założenie klasztoru o.o. franciszkanów.
- 1241 - najazd Tatarów na Śląsk, oblężenie Opola i spalenie podgrodzia za rządów Mieszka II Otyłego.
- 1281 - po śmierci księcia Władysława I następuje podział księstwa opolskiego na mniejsze dzielnice. Opole dostaje się we władanie Bolka I (1281-1313).
- 1289-1291 - synowie Władysława I, władający w poszczególnych częściach Górnego Śląska zostają lennikami Wacława II Czeskiego.
- 1295 - zbudowany zostaje klasztor dominikanów ("na górce").
- 1352 - wzniesiony zostaje opolski ratusz.
- 1395 - oblężenie Opola przez wojska króla Władysława Jagiełły, jako odpowiedź na antypolskie intrygi ks. Władysława Opolczyka. Władzę w Opolu obejmuje Bolko IV oraz Bernard.
XV-XVII wiek
- 1474 - oblężenie Opola przez wojska polskiego króla Kazimierza Jagiellończyka, za poparcie udzielone przez ks. Mikołaja I królowi węgierskiemu Maciejowi Korwinowi.
- 1526 - Opole i Śląsk wchodzi w skład państwa - Monarchii Habsburgów
- 1532 - umiera Jan II Dobry, ostatni książę opolski z dynastii Piastów.
- 1532-1552 - tytułem zastawu miasto dostaje się we władanie Jerzego Hohenzollerna.
- 1552-1556 - królowa węgierska Izabela Zapolya (córka króla polskiego Zygmunta Starego i Bony) zostaje nową władczynią Opola, jako lenniczka cesarza Ferdynanda Habsburga.
- 1600 - wielka powódź, Odra przenosi swój nurt na zachodni brzeg Pasieki.
- 1615 - pożar zniszczył dużą część miasta.
- 1632 - zdobycie Opola przez oddziały saskie i szwedzkie. Okupacja trwała dwa lata i kosztowała miasto blisko 10 tys. florenów.
- 1645 - Opole wraz z całym księstwem opolsko-raciborskim przechodzi, tytułem zastawu, we władanie polskiej dynastii Wazów.
- 1655 - Król Polski Jan II Kazimierz wraz z całym dworem przybywa do Opola, chroniąc się przed najazdem szwedzkim na Rzeczpospolitą. Z Opola wyruszył 18 grudnia 1655 po dotarciu wieści o przełomowym zwycięstwie pod Krosnem (7 grudnia 1655 r.), król wyruszył przez Śląsk, Lubowlę (27 grudnia), Biecz, Nowy Żmigród, Duklę i 3 stycznia 1656 przybył do Krosna.
- 1666 - po spłaceniu sum zastawnych Habsburgowie przejmują ponownie Opole i księstwo opolsko-raciborskie.
XVIII-XIX wiek
- 1741 - do Opola wkroczyły wojska pruskie. Po pokoju wrocławskim w lipcu 1742 r., kończącym I wojnę śląską, miasto wraz ze Ślaskiem znalazło się w granicach Prus.
- 1756-1763 - w czasie wojny siedmioletniej miasto zdobywali dwukrotnie Austriacy (1757, 1762) i Rosjanie (1761). Pokój w Hubertsburgu pozostawił Opole pod panowaniem pruskim, kolejna zmiana przynależności państwowej Opola i Górnego Śląska.
- 1800 - założenie drukarni polskiej.
- 1807 - podczas wojen napoleońskich wkraczają do miasta sprzymierzeńcy Francuzów - Bawarczycy, a później załoga francuska (opuściła Opole w lipcu 1808 r.).
- 1818 - Opole zostaje stolicą rejencji opolskiej, jednostki administracyjnej, obejmującej cały pruski Górny Śląsk. W mieście powstaje urząd rejencji (Regierungsbezirk Oppeln), jeden z czterech w prowincji śląskiej[5].
- 1824 - powstanie pierwszej biblioteki publicznej.
- 1827 - oświetlenie po raz pierwszy ulic Opola 17 latarniami.
- 1828 - zaczęła ukazywać się urzędowa gazeta miejska "Stadtblatt fur Oppeln", przemianowana później na "Oppelner Stadtblatt".
- 1843 - do Opola dotarła pierwsza na Śląsku linia kolejowa z Wrocławia.
- 1849-1850 - ks. Bernard Bogedain wydaje polskojęzyczną "Gazetę miejską dla Górnego Śląska".
- 1862 - zbudowana zostaje gazownia miejska, dzięki której Opole zostaje niebawem oświetlone przez 140 gazowych latarni ulicznych.
- 1864 - ukazuje się najstarszy periodyk niemiecki w Opolu, początkowo jako "Wochenblatt fur Stadt und Land", od 1890 r. jako dziennik "Oppelner Zeitung".
- 1881 - od września - Jan Kasprowicz uczęszczał przez jeden semestr do gimnazjum w Opolu. Wielokrotnie odwiedzał też polską gospodę "Harenda" w Czarnowąsach.
- 1890 - Bronisław Koraszewski rozpoczyna wydawanie "Gazety Opolskiej" (wychodziła do 1922 r.)
- 1897 - otwarty zostaje "Bank Ludowy", polska placówka spółdzielcza.
- 1899 - Zakrzów zostaje przyłączony w granice miejskie Opola. Opole zostaje siedzibą odrębnego powiatu miejskiego.
lata 1901-1945
- 1909 - oddany zostaje do użytku dworzec kolejowy Opole-Wschód.
- 1910 - Wyspa Bolko zostaje zakupiona na potrzeby miasta.
- 1911 - Franciszek Ksawery Kurpierz rozpoczyna wydawanie gazety "Nowiny", od 1922 r. ukazującej się jako "Nowiny Codzienne".
- 1913 - zostaje otwarty port rzeczny w Zakrzowie.
- 1918 - początek tzw. rewolucji listopadowej; po manifestacji na Rynku utworzona zostaje rada garnizonowa i rada robotnicza (przekształcona później w Radę Ludową). Obok nich powstały też polskie rady ludowe, nie uznane przez Centralną Radę Ludową we Wrocławiu
- 1920 - do Opola, w związku z przygotowaniami do plebiscytu górnośląskiego, przybywa Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa w składzie: gen. Henri Le Rond (przewodniczący), płk Harold Percival i gen. gen. Andreo de Marinis. Wielka manifestacja ludności polskiej na Zaodrzu, zakończona starciem z bojówkami niemieckimi.
- 1920-1922 - w budynku "Banku Rolników" przy dzisiejszej ul. Książąt Opolskich działał Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej
- 1921 - Plebiscyt na Górnym Śląsku - w Opolu za przyłączeniem do Polski głosuje 1098 osób, za pozostaniem w Niemczech - 20 816. Wybuch III powstania śląskiego; w Opolu powstańcza grupa destrukcyjna Wawelberga wysadza mosty kolejowe. Po decyzji Rady Ambasadorów i podziale obszaru plebiscytowego Opole pozostaje w granicach Rzeszy Niemieckiej.
- 1922 - powrót niemieckiej administracji i garnizonu wojskowego. Opole zostaje siedzibą władz rejencji i zarazem prowincji górnośląskiej (do 1938 r.).
- 1928 - zburzenie Zamku Piastowskiego na Pasiece; pozostaje tylko wieża. Nacjonaliści niemieccy po przedstawieniu w sali ratusza opery Stanisława Moniuszki "Halka". napadają na Polaków - artystów podczas tournee z Teatru Polskiego z Katowic, którzy zostają dotkliwie pobici.
- 28 kwietnia 1929 - bestialskie pobicie aktorów Teatru Polskiego w Katowicach przez niemiecką bojówkę [6].
- 1931 - do Opola przeniesiony zostaje z Bytomia Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej, zlokalizowany w budynku przy dzisiejszej ul. Konsularnej.
- 1936 - w obszar Opola włączone zostają Szczepanowice i Półwieś.
- 1938 - w czasie nocy kryształowej zostaje spalona przez bojówki hitlerowskie Nowa Synagoga przy dzisiejszej ul. Piastowskiej.
- 1939 - Opole staje się miejscem koncentracji sił 10 Armii Niemieckiej i kwatery jej dowództwa. Aresztowanie aktywistów Związku Polaków w Niemczech. Transporty aresztowanych Polaków z Dworca Głównego do obozów koncentracyjnych Buchenwald i Ravensbrück.
- 1939-1945 - w czasie II wojny światowej w Opolu funkcjonują obozy pracy przymusowej i oddziały robocze jeńców wojennych. Liczba mieszkańców wzrasta do ok. 60 tysięcy wskutek napływu migrujących ludzi z bombardowanych rejonów III Rzeszy.
- 1944
- Opole ogłoszone zostaje miastem-twierdzą (Festung Oppeln) w związku z krytyczną sytuacją Wehrmachtu na froncie wschodnim i przygotowań do obrony na linii Odry. Dowódcą twierdzy zostaje Graf von Pfeil.
- 14 września - został zamordowany Michael Graf von Matuschka - ostatni nienazistowski starosta Opola oskarżony o udział w zamachu na Hitlera.
lata 1945 - 1988
- 1945 - Zdobycie Opola przez oddziały 1 Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej. Radziecka komendantura wojenna przekazuje władzę polskiej administracji. Do Opola przybywają pierwsze transporty repatriantów zza Buga[7], udział Kresowian w rewitalizacji miasta. Rozpoczyna działalność Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika. Opole po raz kolejny zmienia przynależność państwową z zachodnim Śląskiem. Polskie państwo otrzymuje Opole po 610 latach nieustannego istnienia Opola w państwach Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego i postcesarskich.
- 15 września 1946 - Dożynki Śląskie w Opolu z udziałem prezydenta Bolesława Bieruta, wicepremiera i ministra Ziem Odzyskanych Władysława Gomułki oraz wojewody śląsko-dąbrowskiego Aleksandra Zawadzkiego. Z całego kraju przybywa ok. 300 tysięcy delegatów.
- 1947 - Otwarcie Miejskiej Biblioteki Publicznej. Powołanie Komitetu Badań Prehistorycznych (w maju 1955 przekształconego w Opolskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk).
- 9 maja 1948 - w Opolu otwarto Gimnazjum i Liceum Repolonizacyjne.
- 1949
- Przekazanie do użytku odremontowanego budynku teatru przy ul. 24 Marca (obecnie ul. Mozarta). Przy dużej scenie PTZO powstaje Teatr lalek.
- Odbudowa dawnego Szpitala św. Wojciecha przy pl. Czerwonej Armii (obecnie pl. Kopernika).
- 1950 - Powstaje województwo opolskie.
- 1952
- Powołanie do życia Opolskiej Orkiestry Symfonicznej (we wrześniu 1972 r. przemianowana na Filharmonię Opolską im. Józefa Elsnera) i Zespołu Pieśni i Tańca "Opole".
- 1 stycznia - ukazał się pierwszy numer Trybuny Opolskiej - wówczas organ PZPR.
- 18 czerwca - otwarto ekspozyturę Polskiego Radia w Opolu
- 22 lipca - otwarto Wojewódzki Dom Kultury
- 26 lipca 1953 - zmarł w Opolu wybitny pisarz i redaktor - autor pracy "Na Śląsku Opolskim", Stanisław Wasylewski.
- 1 października 1954 - inauguracja roku akademickiego w przeniesionej z Wrocławia do Opola Wyższej Szkole Pedagogicznej.
- 16 sierpnia 1955 - utworzono Związek Literatów Polskich Oddział opolski, na czele którego stanął Rafał Urban z Głogówka.
- 1956 - Rozpoczyna pracę Rozgłośnia Polskiego Radia w Opolu.
- 1960 - Zorganizowana zostaje I Wiosna Opolska - Festiwal Artystyczny Ziem Zachodnich i Północnych.
- 1961
- Kolonia Gosławicka zostaje włączona w granice Opola.
- 26 maja - do Opola przybył pierwszy pociąg elektryczny.
- 1963
- Zorganizowany zostaje I Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej.
- 2 maja - otwarto krytą pływalnię.
- 1964 - Rozpoczyna działalność Muzeum Martyrologii Jeńców Wojennych w Łambinowicach, z siedzibą dyrekcji w Opolu.
- 1968
- marzec - studenci opolskiej WSP zorganizowali akcję ulotkową na terenie miasta oraz jednodniowy strajk w proteście przeciw represjom jakie dotnęły krakowskie i warszawskie środowisko akademickie. W odwecie, powołana przez władze partyjne komisja usunęła z opolskiej uczelni kilkudziesięciu studentów i pracowników. Ze stanowiska rektora został także usunięty broniący studentów - prof. Maurycy Horn.
- 20 lipca, podczas uroczystej sesji wojewódzkiej i miejskiej rady narodowej, dokonano otwarcia nowej hali widowiskowo-sportowej - popularnego "Okrąglaka"[8].
- 1970
- ukazał się pierwszy numer miesięcznika kulturalnego "Opole", redaktorem pisma był Edward Pochroń.
- 23 września - w Opolu-Bierkowicach otwarto Muzeum Wsi Opolskiej.
- 14 listopada - powołano Opolskie Towarzystwo Kulturalno-Oświatowe.
- 1971 - Bracia Kowalczykowie podłożyli ładunek wybuchowy w auli Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu. Zniszczeniu uległa aula WSP oraz magazyny biblioteczne.
- 1975
- styczeń - otwarcie Teatru im. Jana Kochanowskiego.
- 10-20 maja - I Opolskie Konfrontacje Teatralne - Klasyka Polska
- 27 maja 1976 - na zebraniu przedstawicieli Opolskiej Spółdzielni Mieszkaniowej Przyszłość podjęto uchwałę powołującą Osiedle im. Związku Walki Młodych. Rozpoczyna się budowa największego opolskiego osiedla mieszkaniowego.
- 23 wrzesień - zmarł bp ordynariusz opolski Franciszek Jop - nowym biskupem został Alfons Nossol
- 1980 - Strajki ostrzegawcze opolskich załóg pracowniczych, m.in. w FSD w Nysie, Elektrowni "Opole", Zakładach Koksowniczych w Zdzieszowicach.
- 29 wrzesień - spotkanie I sekretarza KW PZPR Józefa Masnego z działaczami MKZ NSZZ "Solidarność".
- 1981
- czerwiec - powstało Opolskie Towarzystwo Jazzowe na czele z Tadeuszem Pabisiakiem.
- 15 czerwca - W opolskim amfiteatrze zorganizowane zostaje spotkanie przewodniczącego NSZZ "Solidarność" Lecha Wałęsy z mieszkańcami Opolszczyzny.
- listopad/grudzień w opolskich uczelniach WSP i WSI wybucha strajk studentów związanych z NZS oraz pracowników działaczy "Solidarności". Trwający ponad 20 dni strajk akademików był najdłuższą tego typu akcją protestacyjną przeprowadzoną w 1981 r. na Opolszczyźnie.
od 1989 r. do dzisiaj
- 1990 - Ukazuje się pierwszy numer "Gazety Opolskiej", której redaktorem naczelnym zostaje Edward Pochroń
- 1992 - W Opolu otwarty zostaje Wicekonsulat RFN.
- 1997
- 6 maja - w budynku przy ul. Słowackiego otwarte zostaje Centrum Rehabilitacji dla Dzieci z Porażeniem Mózgowym.
- 10 lipca - Opole oraz wiele miast i wsi Opolszczyzny dotyka katastrofalna, tragiczna w skutkach powódź.
- 1 sierpnia - rozpoczyna działalność Wojewódzkie Centrum Medyczne w nowych obiektach przy al. Witosa.
- W opolskiej katedrze zamontowane zostają 4,5 -tonowe drzwi, wyrzeźbione w brązie przez opolskiego artystę Adolfa Panitza.
- 1998
- 11 stycznia - w obronie zachowania Opolszczyzny na mapie administracyjnej Polski utworzony zostaje Obywatelski Komitet Obrony Opolszczyzny (OKOOP).
- 11 marca - kilka tysięcy Opolan manifestuje pod pomnikiem Bojownikom o Polskość Śląska Opolskiego przeciwko rządowym planom likwidacji województwa opolskiego oraz włączenia go do województwa śląskiego.
- 16 maja - uroczystość przekazania Opolu Flagi Honorowej, przyznanej przez Radę Europy za wkład w działanie na rzecz integracji europejskiej.
- 18 lipca - sejm podejmuje uchwałę o nowym podziale administracyjnym Polski na 16 województw, z opolskim włącznie, które powiększone zostaje o Olesno i miejscowości wchodzące w skład powiatu oleskiego.
- 1999
- 17 lutego - w laboratorium kryminalistycznym KWP w Opolu uruchomiono jedna z najnowocześniejszych w kraju pracownię badań genetycznych.
- Na Targach "Investcity'99" w Poznaniu Opole zdobywa główne nagrody w dwóch (i jedynych) targowych konkursach: na najlepiej przygotowany udział w targach oraz najlepiej zaaranżowane stoisko.
- Radni Sejmiku Wojewódzkiego wybrali herb ostatniego księcia piastowskiego Jana Dobrego na herb województwa opolskiego.
- 2000
- Opole uhonorowane zostaje Plakietą Honorową Rady Europy, przyznaną przez Parlament Europejski za aktywność w podejmowaniu międzynarodowych kontaktów i propagowanie idei nowoczesnej Europy.
- Po popowodziowym remoncie otwarty zostaje zabytkowy "Dom lodowy", czyli budynek PTTK przy stawku na ul. Barlickiego.
- W rankingu miast o największym potencjale rozwojowym opracowanym przez Centrum Badań Regionalnych w Warszawie Opole trafia do ścisłej czołówce miast, plasując się za Sopotem, Poznaniem oraz Krakowem.
- 2004 - papież Jan Paweł II odebrał w Watykanie doktorat honoris causa Uniwersytetu Opolskiego.
- 2007
- w Opolu powstała Podstrefa Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
- czerwiec - Opole w rankingu miesięcznika "Forbes" zajęło dziewiąte miejsce w kategorii miast najatrakcyjniejszych dla biznesu i trzecie wśród miast najatrakcyjniejszych dla kapitału zagranicznego.
- Opole zdobyło pierwsze miejsce pod względem pozyskanych środków europejskich w przeliczeniu na jednego mieszkańca w rankingu samorządowym opublikowanym 13.07. przez "Rzeczpospolitą".
Demografia
Wykres liczby ludności Opola na przestrzeni ostatnich 5 stuleci
<timeline>ImageSize = width:630 height:300PlotArea = left:50 right:20 top:25 bottom:30TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = lateColors =
id:linegrey2 value:gray(0.9) id:linegrey value:gray(0.7) id:cobar value:rgb(0.2,0.7,0.8) id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyyPeriod = from:0 till:135000ScaleMajor = unit:year increment:10000 start:0 gridcolor:linegreyScaleMinor = unit:year increment:2000 start:0 gridcolor:linegrey2PlotData =
color:cobar width:19 align:left bar:1533 from:0 till:1420 bar:1691 from:0 till:1191 bar:1750 from:0 till:2450 bar:1800 from:0 till:3073 bar:1825 from:0 till:5987 bar:1850 from:0 till:8280 bar:1875 from:0 till:12694 bar:1905 from:0 till:30112 bar:1924 from:0 till:43000 bar:1939 from:0 till:52997 bar:1946 from:0 till:27666 bar:1960 from:0 till:63500 bar:1975 from:0 till:105998 bar:1985 from:0 till:126068 bar:1994 color:cobar2 from:0 till:130624 bar:2008 from:0 till:126203
PlotData=
textcolor:black fontsize:S bar:1533 at: 1420 text: 1.420 shift:(-11,5) bar:1691 at: 1191 text: 1.191 shift:(-11,5) bar:1750 at: 2450 text: 2.450 shift:(-11,5) bar:1800 at: 3073 text: 3.073 shift:(-11,5) bar:1825 at: 5987 text: 5.987 shift:(-11,5) bar:1850 at: 8280 text: 8.280 shift:(-11,5) bar:1875 at: 12694 text: 12.694 shift:(-14,5) bar:1905 at: 30112 text: 30.112 shift:(-14,5) bar:1924 at: 43000 text: 43.000 shift:(-14,5) bar:1939 at: 52997 text: 52.997 shift:(-14,5) bar:1946 at: 27666 text: 27.666 shift:(-14,5) bar:1960 at: 63500 text: 63.500 shift:(-14,5) bar:1975 at: 105998 text: 105.998 shift:(-17,5) bar:1985 at: 126068 text: 126.068 shift:(-17,5) bar:1994 at: 130624 text: 130.624 shift:(-17,5) bar:2008 at: 126203 text: 126.203 shift:(-14,5)
</timeline>
Największą populację Opole odnotowało w 1994 r. – wg danych GUS 130 624 mieszkańców[9].
Turystyka
Zabytki:
- Bazylika katedralna Podwyższenia Krzyża Św. – gotycka świątynia z XV wieku, z dwiema wieżami z 1899 r. o wysokości 73 metrów; stoi w miejscu, w którym ok. 1005 r. Bolesław Chrobry wzniósł drewniany kościół; w podziemiach groby Piastów Śląskich.
- Kościół Świętej Trójcy - halowy kościół z 1309 r., przebudowany w XVIII i XX wieku, z barokowym wnętrzem; w podziemiach znajdują się groby Piastów Śląskich.
- Kościół Matki Boskiej Bolesnej i św. Wojciecha - najstarsza opolska świątynia (z X wieku), według legendy wzniesiona w miejscu żarliwych kazań św. Wojciecha; w 1739 r. przebudowana w stylu barokowym, w 1875 r. dobudowano wieżę; z racji umiejscowienia nazywany kościołem na górce.
- Kościół św. Sebastiana - wybudowany w 1696 r. jako wotum dziękczynne po wygaśnięciu w 1680 r. epidemii dżumy, w miejscu ówczesnej karczmy, w której zmarła pierwsza ofiara zarazy.
- Kościół św. Aleksego - wzniesiony po 1421 r. z fundacji Jana Kropidły, przebudowany w 1691 r. w barokowym stylu.
- Kościół św. Piotra i Pawła
- Wieża Piastowska - zbudowana ok. 1300 r. jedyna pozostałość po rozebranym w latach 30. XX wieku Zamku Piastowskim; na wysokości 42 metrów znajduje się taras widokowy.
- Wieża Zamku Górnego - pochodząca z końca XIV wieku pozostałość po spalonym w 1615 r. zamku; przebudowana w 1844 r., obecnie włączona do zabudowań pobliskiej szkoły.
- Ratusz - wzniesiony w 1864 i przebudowany w 1936 roku (po zawaleniu się wieży) na wzór florenckiego pałacu Vecchio.
- neogotycka wieża ciśnień - wybudowana w 1896 r., przy obecnej ul. Oleskiej
- Stara Synagoga przy ul. Szpitalnej, powstała w 1842 r., obecnie siedziba TVP Opole.
- gmach Poczty Polskiej
- gmach Urzędu Wojewódzkiego
- gmach Dworca Głównego
- pozostałości murów obronnych
Miejsca i atrakcje turystyczne:
- Rynek Starego Miasta
- ul. Krakowska
- Plac Daszyńskiego z fontanną i pomnikiem opolskiej Ceres
- Plac Wolności
- Pomnik Bojownikom o Wolność Śląska Opolskiego z 1970 (autor: Jan Borowczak)
- zabudowa Starego Miasta
- Most Groszowy (tzw. Zielony)
- Ogród zoologiczny - jedyne w Polsce goryle i uchatki kalifornijskie
- Aleja Gwiazd Festiwalu Polskiej Piosenki
- Wieża Piastowska
- Amfiteatr
- Opolska Wenecja
Panorama Opola z Wieży Piastowskiej w kierunku wschodnim
Kościoły i związki wyznaniowe
Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej
Kościół Wniebowzięcia NMP
Od 1972 roku Opole jest stolicą diecezji opolskiej – znajduje się tu kościół katedralny pw. Św. Krzyża (bazylika mniejsza), a także 16 parafii rzymskokatolickich
- Bazylika katedralna Podwyższenia Krzyża Świętego
- Kościół św. Sebastiana (parafia katedralna)
- Kościół św. Aleksego (parafia katedralna)
- Kościół Świętej Trójcy – oo. franciszkanie (parafia katedralna)
- Kościół Matki Boskiej Bolesnej i św. Wojciecha ("na górce")
- Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa – oo. jezuici
- Kościół św. Piotra i Pawła
- Kościół św. Jadwigi Śląskiej – seminaryjno-akademicki (parafia św. Apostołów Piotra i Pawła)
- Kościół Przemienienia Pańskiego – os. AK (d.ZWM)
- Kościół Chrystusa Króla Wszechświata - osiedle Metalchem
- Kościół św. Karola Boromeusza – os. Chabrów
- Kościół Wniebowzięcia NMP – Gosławice
- Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej – Groszowice
- Kościół Matki Boskiej Królowej Polski – Grotowice (parafia Metalchem)
- Kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy – Nowa Wieś Królewska
- Kościół Matki Boskiej Fatimskiej – Grudzice
- Kościół św. Jacka – Kolonia Gosławicka
- Kościół św. Jadwigi Śląskiej – Malina
- Kościół bł. Czesława Odrowąża – Zaodrze
- Kościół św. Józefa – Szczepanowice
- Kościół św. Michała – Półwieś
- Parafia Ewangelicko-Augsburska w Opolu – Wyspa Pasieka
- Zbór zielonoświątkowy "Ostoja" – Szczepanowice
- Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów
- Zbór Ewangelicznych Chrześcijan
- Zbór Adwentystów Dnia Siódmego
Inne wyznania
Edukacja
Collegium Maius Uniwersytetu Opolskiego
W mieście działa 31 przedszkoli (w tym 2 integracyjne i 1 specjalne), 21 szkół podstawowych (1 specjalna, 1 z oddziałami intetgracyjnymi, 1 katolicka), 11 gimnazjów (w tym 1 z oddziałami integracyjnymi, 1 specjalne i 1 Katolickie). Poza placówkami publicznymi działa również kilka zespołów szkół społecznych i niepublicznych.
Szkoły ponadgimnazjalne
- Liceum Ogólnokształcące nr 1 im. Mikołaja Kopernika
- II LO z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Marii Konopnickiej
- III LO z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Marii Curie-Skłodowskiej
- VI LO im. gen. Leopolda Okulickiego
- Zespół Państwowych Placówek Kształcenia Plastycznego im. Jana Cybisa
- ZS im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego
- ZS Budowlanych im. Papieża Jana Pawła II
- ZS Ekonomicznych im. Generała Stefana Roweckiego "Grota"
- ZS Elektrycznych im. Tadeusza Kościuszki
- ZS Mechanicznych
- ZS Technicznych i Ogólnokształcących im. Kazimierza Gzowskiego
- ZS Zawodowych im. Stanisława Staszica
- ZS Zawodowych nr 4 im. Bronisława Koraszewskiego
- Zespół Szkół Specjalnych
- Społeczne Językowe Liceum Ogólnokształcące im. Alberta Einsteina W.S.E.R.O.
Łącznie w Opolu funkcjonuje 6 liceów ogólnokształcących, 8 liceów profilowanych, 7 techników, 5 zasadniczych szkół zawodowych, a także Liceum Plastyczne oraz Ogólnokształcąca Szkoła Sztuk Pięknych. Ponadto funkcjonuje kilkanaście szkół ponadgimnazjalnych dla osób dorosłych.
Szkoły wyższe
Publiczne
- Politechnika Opolska
- Uniwersytet Opolski
- Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa
- Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych
Prywatne
- Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu
- Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego
- Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu - Wydział Ekonomiczny w Opolu
- Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi - Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Opolu
Kultura i sztuka
Cykliczne imprezy
| Ta sekcja wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji od 2009-03. Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach. |
- Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej
- Międzynarodowy Festiwal Perkusyjny
- Opolskie Konfrontacje Teatralne "Klasyka Polska"
- Opolski Festiwal Teatru Lalek
- Czas Europy, czas teatru – festiwal młodych teatrów ulicznych
- Opolska Jesień Literacka
- Ogólnopolski Festiwal Filmów Niezależnych OPOLSKIE LAMY
- Międzynarodowe Dni Młodej Dramaturgii ODRAMA (w Teatrze im. J. Kochanowskiego od 2005 roku)
- Opolska Noc Kabaretowa
- Dni Opola
- Międzynarodowa Wystawa Psów
- Międzynarodowa Wystawa Kotów
- Opolskie Targi Budownictwa "Mój Dom"
- Opolskie Targi Książek Naukowych
- Międzynarodowe Targi Motoryzacyjne
- Wyścigi 1/4 mili w Porcie Lotniczym Opole-Kamień Śląski
- Jarmark Franciszkański
- Jarmark Świętego Wojciecha (odbywa się w Święta Wielkanocne)
- Jarmark Bożonarodzeniowy, organizowany przez młodzieżówkę Mniejszości Niemieckiej
- Jazz Rock Meeting
- Międzynarodowy Plener Rzeźbiarski (we współpracy z włoskim miastem Carrara)
- Silesia Superior Attack
- Opolskie Dni Tybetu[potrzebne źródło]
Teatry i filharmonia
Teatr dramatyczny im. Jana Kochanowskiego
- Teatr Dramatyczny im. Jana Kochanowskiego
- Opolski Teatr Lalki i Aktora im. Alojzego Smolki
- Teatr Eko Studio
- Teatr Jednego Wiersza
- Akademicki Teatr Tańca
- Kabaret Cegła
- Filharmonia Opolska im. Józefa Elsnera
Muzea i galerie
Muzeum Wsi Opolskiej - chata
- Muzeum Śląska Opolskiego
- Muzeum Diecezjalne
- Muzeum Wsi Opolskiej
- Muzeum Polskiej Piosenki (w fazie organizacji)
- Centralne Muzeum Jeńców Wojennych
- Galeria Sztuki Współczesnej
- Galeria im. Jana Cybisa
- Galeria Autor
- Galeria Studzienna
- Galeria Aneks
Kina
- Centrum Filmowe Helios
- Klub Dobrego Filmu "Studio"
- Uniwersytecki Klub Filmowy
Inne instytucje kultury i sztuki
- Miejski Ośrodek Kultury
- Młodzieżowy Dom Kultury
- Krakowski Salon Poezji w Opolu
- Klub Literacki Suterena
Media lokalne
- Telewizja:
- Stacje regionalne i lokalne:
- Polskie Radio Opole
- Radio Eska Opole
- Radio Planeta
- Radio Plus Opole
- Radio Roxy
- Radio Sygnały (emisja internetowa)
- Radio TOK FM
- Radio Złote Przeboje 92,8 FM
- Radio Złote Przeboje 104,1 FM
- RMF Maxxx Opole
- Studenckie Studio Radiowe Emiter (emisja internetowa)
- Prasa:
- Gazeta Wyborcza Opole
- Nowa Trybuna Opolska
- Polska The Times - dział "Opole"
- Schlesisches Wochenblatt
- Internet:
- 24opole.pl
Transport
Drogi i mosty
W odległości ok. 15 km[potrzebne źródło] od centrum miasta biegnie autostrada A4. Przez Opole i Obwodnicę Północną przebiegają drogi krajowe:
- 45: ul. Krapkowicka - Prószkowska - Wróblewskiego - Wojska Polskiego - Hallera - Domańskiego - Partyzancka - Powstańców Warszawskich - Oleska
- 46: ul. Częstochowska - Powstańców Warszawskich
- 94: ul. Strzelecka - Powstańców Warszawskich
Ponadto w mieście mają swój początek i bieg drogi wojewódzkie:
- 414: Prudnik - Prószków - (ul. Prószkowska - Niemodlińska - Wrocławska) - Wrzoski
- 423: Krapkowice - (ul. Oświęcimska - Popiełuszki - Marka z Imielnicy - Reymonta - Ozimska - Częstochowska) (do skrzyżowania z obwodnicą)
- 435: Prądy - Chróścina - ul. Niemodlińska (do skrzyżowania z ul. Hallera)
- 454: (pl. Konstytucji 3 Maja - ul. Budowlanych - Sobieskiego) - Dobrzeń Wielki - Namysłów
- 459: ul. Partyzancka (od skrzyżowania z obwodnicą) - Sławice - Skorogoszcz
Opole dzieli Mała Panew, Swornica, Prószkowski Potok ale przede wszystkich Odra rozbita dodatkowo na Młynówkę, kanał ulgi oraz kanał Wiński. Sytuacja taka wymusza rozbudowany system mostów zapewniający miastu dobrą komunikację. W obrębie miasta znajdują się m.in. 4 mosty drogowe nad Odrą, 4 nad kanałem ulgi, 3 nad Młynówką.
Komunikacja zbiorowa i transport
Autobusy miejskieLinie autobusowe w Opolu
Pierwsze autobusy zaczęły kursować po ulicach Opola w latach 20. XX wieku. Zaraz po II wojnie transportem zajmował się PKS, w 1953 roku powstał Miejski Zakład Komunikacyjny, który obecnie obsługuje 16 linii dziennych i 1 nocną; część tras posiada wariantowe zakończenia, 5 linii wybiega poza strefę miejską. MZK dysponuje ponad dziewięćdziesięcioma wozami, z czego przewozy pasażerskie obsługuje każdego dnia ponad 70 autobusów.
Autobusy podmiejskie i dalekobieżne
Przy ul. 1 Maja funkcjonuje Dworzec Autobusowy, skąd odjeżdżają wozy Opolskiego PKS-u, innych przewoźników PKSu, a także prywatnych firm. Opole ma bezpośrednie połączenia z takimi miastami, jak[potrzebne źródło]: Białystok, Bielsko-Biała, Bytom, Częstochowa, Gliwice, Jelenia Góra, Karpacz, Katowice, Kielce, Kraków, Lubliniec, Łódź, Nowy Sącz, Piła, Słupsk, Warszawa, Wrocław, Zakopane, Zielona Góra. Z Dworca odchodzą również autokary za granicę, m.in. do Niemiec i Holandii.
Kolej
Początki kolei żelaznych w Opolu sięgają I połowy XIX wieku. 28 maja 1843 uruchomiono 2-torową 37,4 km linię kolejową do pobliskiego Brzegu[10].
W Opolu znajduje się obecnie 6 działających pasażerskich stacji kolejowych:
Dworzec kolejowy
Lokomotywa przed dworcem głównym
Z Opola wychodzą
- zelektryfikowane linie kolejowe do:
- Wrocławia przez Brzeg (linia kolejowa nr 132)
- Kędzierzyna-Koźla (linia kolejowa nr 136)
- Tarnowskich Gór przez Fosowskie (linia kolejowa nr 144) i dalej do Lublińca i Częstochowy.
- Wrocławia przez Jelcz-Laskowice (linia kolejowa nr 277)
- Gliwic przez Strzelce Opolskie
- niezelektryfikowane linie kolejowe do: Nysy i Kluczborka przez Jełowę (6,1 km fragment linii kolejowej nr 301 Jełowa-Mańczok jest nieczynny).
- Opole posiada bezpośrednie połączenia kolejowe z takimi polskimi miastami, jak:
Białystok, Bielsko-Biała, Częstochowa, Ełk, Gdynia, Gliwice, Jelcz-Laskowice, Jelenia Góra, Katowice, Kielce, Koluszki, Kołobrzeg, Koszalin, Kraków, Legnica, Leszno, Lublin, Lubliniec, Olsztyn, Poznań, Racibórz, Rzeszów, Radom, Rybnik, Słupsk, Suwałki, Szczecin, Świnoujście, Tarnowskie Góry, Tarnów, Ustka, Wałbrzych, Warszawa, Wrocław, Zabrze, Zakopane, Zamość, Zielona Góra. - Ponadto z Opola odjeżdżają pociągi do Niemiec (Hamburg, Berlin) i Czech ( Bohumin, Jesenik, Ostruzna).
- Funkcjonują także lokalne połączenia: Brzeg, Głuchołazy, Kędzierzyn-Koźle, Kluczbork, Namysłów, Nysa, Strzelce Opolskie, Zawadzkie.
Transport lotniczy
Najbliższe porty lotnicze znajdują się we Wrocławiu oraz Katowicach. Planowane jest uruchomienie, od 2009 roku, regularnych rejsów z regionalnego portu Opole-Kamień Śląski (ok. 24 km od centrum miasta).
Podział administracyjny
Opole jako całość nie jest podzielone na dzielnice i osiedla - w użytku funkcjonują zwyczajowe nazwy poszczególnych części miasta. 18 października 2009 r. odbyły się pierwsze wybory do pilotażowo utworzonych rad dzielnic: Gosławic, Grudzic, Nowej Wsi Królewskiej oraz Zakrzowa. Przed 1899 rokiem Opole obejmowało obecne Śródmieście, Wyspę Pasiekę oraz część Zaodrza. Przed II wojną światową do miasta włączono Zakrzów, Półwieś i Szczepanowice. W latach 50. Nową Wieś Królewską z Wyspą Bolko, w latach 60. Groszowice i Kolonię Gosławicką, a w połowie lat 70. Bierkowice, Gosławice, Grotowice, Grudzice, Malinę, Wójtową Wieś i Wróblin.
Gospodarka
Plik:PL Opole Odra.JPG
Cementownia Odra (ul. Budowlanych)
Od 1857 roku rozwijał się w Opolu przemysł cementowy. Na przestrzeni lat funkcjonowało aż 9 fabryk cementu:
- Odra - ul. Budowlanych
- Groszowice
- Bolko - Nowa Wieś Królewska
- Piast (Opole-Miasto)
- Grundmann
- Pringsheim
- Giesel
- Wróblin
- Silesia - ul. Kępska
W latach powojennych działały pierwsze cztery, natomiast obecnie tylko "Odra".
Handel
Opole jest regionalnym centrum biznesu i handlu. Ma tutaj swoją siedzibę regionalny oddział Business Centre Club. W Opolu obecnie istnieje kilka centr, oraz galerii handlowych.
Istniejące:
- Centrum Handlowe Karolinka - jedno z największych centrów handlowych w kraju [potrzebne źródło] - m.in. Real, Empik, Leroy Merlin,Electro World, Meble Agata, Decathlon, Piotr i Paweł, H&M, Cubus itp.,
- Real - pierwsze w Opolu centrum handlowe - m.in. Real,Media Markt, Deichmann,
- Galeria Ozimska - galeria wybudowana w miejscu fabryki mebli - m.in. Tesco,RTV Euro AGD,Deichmann,
- Galeria Opolanin - dawniej największy dom towarowy w Polsce[potrzebne źródło] - m.in Tesco, Decorama,
- Galeria Piastowska - dawne kino Odra - m.in. Top Secret,
- Galeria Ziemowit - kiedyś dom towarowy - m.in. Smyk, Empik, Galeria Centrum,
- Solaris Center - wybudowana w miejscu szkieletu niedokończonej galerii Copernicus Center - m.in. Alma, Intersport, C&A, Zara, New Yorker, Bershka, Stradivarius, kino Helios.
Tworzone:
- Park Handlowy Turawa - powstający park handlowy przy ul. Powstańców Warszawskich - m.in. Carrefour.
Oprócz tego w Opolu znajdują się sklepy wielu sieci handlowych: Biedronka, Netto, POLOmarket, Castorama, Carrefour,Makro, Avans.
Sport
Obiekty sportowe
- sztuczne kryte lodowisko Toropol
- stadion lekkoatletyczny Gwardia
- stadion żużlowy Kolejarza
- stadion Odry Opole
- basen (pl. Róż)
- kryta pływalna Akwarium (ul. Ozimska)
- hala widowiskowo-sportowa Okrąglak
- hala widowiskowo-sportowa Gwardia
Kluby i zespoły
- Piłka nożna
- Odra Opole
- OKS Oderka Opole
- LKS Groszmal
- LZS Grudzice
- Puks Rodło Opole
- Tempo Opole
- Wiking Opole
- UKS Zryw Opole
- Sparta Opole
- Sporty zimowe
- UKŁF "Piast" Opole - łyżwiarstwo figurowe
- UIKŁF "Piruette" Opole
- MUKS ORLIK Opole – hokej na lodzie
- Kolarstwo
- LKS Ziemia Opolska
- Opolski Klub Rowerowy
- Inne
- OTK Opole - kajakarstwo
- AZS Opole - koszykówka
- AZS Opole – siatkówka
- Budowlani Opole – podnoszenie ciężarów
- CPPA Opole – capoeira
- Gwardia Opole – piłka ręczna, judo, MMA
- Kolejarz Opole – żużel
- Versus Opole – futsal
- Vetrim Opole - strzelectwo sportowe
- Międzyszkolny Klub Sportowy "Zryw" Opole - pływanie
- UKS Trolik Opole - unihokej
- UKS MOS OPOLE - siatkówka
Miasta partnerskie
Plik:PL Opole tablica.JPG
Rynek - miasta partnerskie Opola
- Alytus, Litwa
- Agii Anargiri (dzielnica Aten), Grecja
- Biełgorod, Rosja
- Bonn, Niemcy
- Bruntál, Czechy
- Hradec Kralove, Czechy
- Carrara, Włochy
- Dijon, Francja
- Grasse, Francja
- Ingolstadt, Niemcy
- Iwano-Frankowsk, Ukraina
- Kuopio, Finlandia
- Mülheim an der Ruhr, Niemcy
- Poczdam, Niemcy
- Roanoke, Stany Zjednoczone
- Székesfehérvár, Węgry
Zobacz też
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2007. (GUS), [1]
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym
- ↑ Zapis według alfabetu śląskiego Steuera.
- ↑ MIASTO OPOLE. [dostęp 2008-11-23].
- ↑ Rejencja opolska
- ↑ Opolski Klub Sportowy "ODRA" Opole
- ↑ Kresowiacy. Mija 60 lat od ich przyjazdu do Opola, gazeta.pl/opole, [dostęp 08.06.2009]
- ↑ Gazeta.pl : Error 404
- ↑ GUS Bank Danych Regionalnych, faktyczne miejsce zamieszkania, stan na 31.XII.1994
- ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa (pol.). [dostęp 17 lutego 2009].
Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona miasta Opole
- Mapy: Autopilot • Google Maps • Targeo • Zumi
- Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi
- Opole w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VII (Netrebka – Perepiat) z 1886 r.
| ||||||||
| ||||||||
| ||||||
| ||||||||||||