Definición y significado de diamant

Zie Diamant (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Diamant.

Diamant
Tot briljant geslepen diamanten
Mineraal
Chemische formule	C
Kleur	kleurloos, wit, grijs, zwart, blauw of bruin
Streepkleur	wit
Hardheid	10 (per definitie)
Gemiddelde dichtheid	3,51 kg/dm3
Glans	diamantglans
Opaciteit	Doorzichtig tot doorschijnend
Breuk	schelpvormig tot splinterig
Splijting	[111] Perfect, [111] Perfect, [111] Perfect
Habitus	l
Kristaloptiek
Brekingsindices	2,417
Dubbelbreking	geen
Luminescentie	blauw, groenachtig
Overige eigenschappen
Veredeling	bestraling, vaak in combinatie met temperatuurveranderingen, diffuse kleuring van het oppervlak
Portaal    Aardwetenschappen

Diamant (Oudgrieks: ἀδάμας of adamas, "onverslaanbaar") is een van de vier natuurlijke allotrope verschijningsvormen van koolstof (de meest voorkomende is grafiet). In diamant hebben de koolstof-koolstofbindingen de tetraëdische structuur. Het is voor zover bekend het hardste materiaal dat in de natuur voorkomt; het is dan ook het ijkpunt voor hardheid 10 op de hardheidsschaal van Mohs. Er zijn slechts twee industrieel vervaardigde materialen, namelijk Aggregated carbon nanorods en ultrahard fullereen, die harder zijn.

De diamant ontleent zijn naam aan het Griekse adamas, "ontembaar" of "onoverwinnelijk", verwijzend naar zijn hardheid.

  Geschiedenis

In 2500 v.Chr. zouden de Chinezen al diamant gebruikt hebben om edelstenen te polijsten.^[1] In India zouden rond die tijd al diamanten als sierraad gedragen zijn en ook de Bijbel vermeldt diamant.^[2] Diamanten werden in de 6e tot de 5e eeuw v.Chr. in Europa bekend. Uit deze tijd stamt een oud Grieks bronzen beeld met onbewerkte diamanten, dat zich tegenwoordig in het British Museum in Londen bevindt. Diamant werd al door Manlius (16 na Chr.) en Plinius de Oudere (23-79 na Christus) in zijn Naturalis historia beschreven.^[3]

Het moderne diamantslijpen met een draaischijf, diamantpoeder en olijfolie werd in 1456 uitgevonden door de Bruggeling Lodewijk van Berken die de Florentiner voor Karel de Stoute sleep. Dit vormde het begin van de diamantnijverheid te Brugge. Na de verzanding van het Zwin eind 15e eeuw verlegde niet alleen de havenactiviteit, maar ook de diamantnijverheid zich naar Antwerpen. Na de inquisitie vluchtten vele gegoede Antwerpenaren naar Amsterdam en dat markeerde het begin van de diamantnijverheid daar. Karel VII van Frankrijk schonk een diamanten juweel aan zijn maîtresse Agnès Sorel.^[4]

In de 17e eeuw reisde de Fransman Jean-Baptiste Tavernier naar India en beschreef hij de diamantwinning en bracht hij grote diamanten mee naar Europa.

Tot de 18e eeuw werden diamanten alleen in India gewonnen; hier komen ook de bekendste historische stenen vandaan. Pas in 1714 werden in Brazilië en later ook in Zuid-Afrika diamanten ontdekt. In 1888 richtte Cecil Rhodes de firma De Beers op om de diamanthandel te controleren.^[5]

Er zijn talrijke legenden verbonden aan diamanten; zo worden er vaak ook magische of beschermende krachten aan toegeschreven. Diamanten waren het symbool van rijkdom en ze vormen een onderdeel van bijna alle kroonjuwelen, schatkamers en museale collecties. De diamant is een van de "negen edelstenen" in de Thaise Orde van de Negen Edelstenen.

De Cullinan is de grootste ongeslepen diamant die tot nu toe op aarde is gevonden: 3106 karaat (612,2 gram). De Cullinan werd gekloofd en geslepen en het grootste stuk, de Cullinan 1 (530,20 karaat) was na het slijpen ongeveer een eeuw lang de grootste geslepen diamant. De grootste geslepen diamant is sinds 1988 echter de Golden Jubilee (545,67 karaat), die in opdracht van De Beers door Gabriël (Gabi) Tolkowsky werd geslepen en sinds 1997 in het bezit is van de Thaise koning Bhumibol die hem ontving naar aanleiding van zijn 50-jarige kroningsjubileum. Op 27 augustus 2007 werd bekendgemaakt dat er in Zuid-Afrika een steen was gevonden van ruim 6000 karaat. Op 5 oktober 2007 werd echter bekend dat deze steen geen diamant is.

Veel diamant voor industriële doeleinden wordt ook synthetisch gemaakt. Synthetische diamant valt enkel in een laboratorium van natuurlijke te onderscheiden.^[6] Onderzoekers van het Carnegie Institution of Washington ontdekten in 2004 een procedé om binnen 24 uur diamant te synthetiseren dat meer dan 50% harder is dan natuurlijk diamant.

  Eigenschappen

Diamant is een transparant kristal met een zeer hoge brekingsindex (2,417) en een hoge dispersie (0,044). In juwelen wordt zo het (zon)licht mooi gebroken en weerkaatst. Bovendien wordt het gepolijste glanzend oppervlak van de diamantsteen niet mat doordat het een zo hard materiaal is.

Vanwege zijn extreme hardheid^[7] wordt diamant gebruikt in de industrie, o.a. voor slijpen, boren, snijden en polijsten^[8][9] en draadtrekken.^[10] Een diamant is harder naarmate hij minder stikstof bevat.^[11]

Naast de hardheid zijn ook de thermische geleidbaarheid (410 W/cm/K)^[12] en de soortelijke weerstand van diamant bijzonder hoog. Deze combinatie maakt dat diamant gebruikt kan worden in elektronische schakelingen om warmte af te voeren. Diamant wordt niet nat in water, wel in olie.^[13]

  Slijpvormen

  De briljant

De diamant kan in verschillende geslepen vormen voorkomen. De meest gebruikte slijpvorm is de briljant, die Antwerpenaar Marcel Tolkowsky in 1919 bedacht na wiskundige berekeningen van de lichtbreking en totale interne reflectie.^[14] Andere veel voorkomende slijpvormen zijn:

• Ovaal
• Princess
• Marquise
• Peer
• Emerald
• Hart
• Trilliant

  Geslepen diamant en prijsbepalende factoren

  Het meten van een diamant

Ruwe diamanten worden bewerkt om hun schoonheid tot een hoogtepunt te voeren. Na de bewerking blijft er een steen over met een uitzonderlijke schittering en kleurenspel die op verschillende criteria wordt beoordeeld om tot een prijs te komen. De criteria zijn de 4 C's en houden in:

  Cut

Hieronder wordt verstaan het maaksel van de steen. De vorm waarin de steen geslepen wordt is een onderdeel hiervan. Het maaksel heeft betrekking op de kwaliteit van het slijpen en de verhoudingen van de slijpvorm. De essentie ligt in de juiste "Verhoudingen" en de "Verfijning" van de geslepen steen. Onder de verhoudingen wordt verstaan de hoogte van de kroon, de kroonhoek, de diepte van de paviljoenzijde, de tafelspiegeling, de verhouding van de rondist t.o.v. de totale diepte van de steen. Onder de verfijning wordt verstaan de precieze afwerking van het totale maaksel. Hoe regelmatig is de rondist, is de kollet zwaar of licht, zijn er symmetrieverschillen tussen kroon en paviljoenzijde, sluiten de facetten recht op elkaar aan, ligt de kollet exact in het midden of ligt de tafel decentraal? Al deze zaken zijn direct van invloed op het spel van het licht in de steen. Het maaksel is mensenwerk in tegenstelling tot de zuiverheid, kleur en ten dele het gewicht. Ze is dan ook een grote prijsbepalende factor in de vier “C”’s: een steen met een mooi rond gewicht, loepzuiver en de hoogste kleur in een briljante slijpvorm kan een topsteen lijken, maar als de steen te diep geslepen is (spijker) of te ondiep (visoog) dan is het lichtspel in de steen dood en heeft de steen een geringere waarde. Kortom, het maaksel is van groot belang omdat het uiteindelijk het belangrijkste in de steen tot uiting laat komen: de schittering en het kleurenspel in volle glorie.

  Carat

Het gewicht van edelstenen wordt uitgedrukt in karaat (1 karaat = 0,2 gram). Het karaat wordt onderverdeeld in 100 punten en wordt altijd in twee decimalen uitgedrukt, bijvoorbeeld 0,24 karaat of 24 punt. De karaat heeft zijn oorsprong in een in de oudheid gebruikt standaardgewicht: dat van een zaadje van de johannesbroodboom Ceratonia siliqua.^[15]

  Clarity

De zuiverheid van geslepen diamant. De steen kan zowel in- als uitwendig kenmerken vertonen. De inwendige bestaan veelal uit gletsen (inwendige scheuren), resten koolstof die niet geheel uitgekristalliseerd zijn of insluitingen van stikstof.^[16] Ze komen in allerlei vormen voor maar ook in diverse gradaties van intensiteit. Het zijn groeilijnen die de opbouw van de ruwe steen laten zien. Ook zijn er uitwendige kenmerken zoals "baard", die overblijft wanneer de steen te hard gesneden is, en "nijf" die achterblijft wanneer de steen zuinig gesneden is. Beide kenmerken zijn op de rondist te zien. Al deze kenmerken bepalen de zuiverheid van de steen die in verschillende categorieën wordt ingedeeld: LC, VVS1, VVS2, VS1, VS2, SI1, SI2, P1, P2, P3. De beoordeling hiervan gebeurt altijd visueel met een loep en onder een lamp die een licht uitstraalt gelijkwaardig aan daglicht. De loep heeft een vergroting van 10 en is een achromaat, vrij van sferische en chromatische aberraties. Dit wil zeggen dat de diamant volledig scherp en zonder kleurafwijkingen kan waargenomen worden door de lens van de loep.

Tabel voor de zuiverheid t.o.v. zichtbaarheid van de inwendige kenmerken:

  Colour

  Der Blaue Wittelsbacher, een 31 karaats Fancy Deep Blue diamant.

Hoe een kleurdiamant beoordeeld wordt, is tamelijk subjectief. Een zuivere diamant is kleurloos. Meestal geldt dan ook: hoe minder kleur (hoe zuiverder), hoe waardevoller. Bepaalde relatief veel voorkomende verkleuringen (zoals geel) laten de waarde van de diamant dalen (wat echter niet wil zeggen dat gele diamanten géén waarde hebben; in 2011 werd een gele diamant geveild voor circa 8 miljoen euro^[17]). Zeldzame kleuren (zoals roze en blauw) zorgen daarentegen voor een waardestijging; in 2010 bracht een roze diamant het recordbedrag van 34 miljoen euro op.^[17] Ook zwarte diamant, die van buitenaardse oorsprong is^[18][19], is zeldzaam. In 2011 ontdekten wetenschappers een planeet die volgens hen voornamelijk uit diamant bestaat.^[20]

De kleur wordt bepaald aan de hand van een set zogenaamde masterstones. Dit is een door verschillende vooraanstaande diamantairs beoordeelde set stenen met verschillende kleuren in de hoogste graden, die als standaarden worden beschouwd. De beoordeling gebeurt meestal visueel (op het oog). Tegenwoordig zijn er ook elektronische beoordelingen mogelijk, bijvoorbeeld door een fotospectrometer.

Volgens het IDC (International Diamond Council) wordt het volgende kleurenschema gebruikt:

  Edelsteenlaboratoria

Edelsteenlaboratoria houden zich uitsluitend bezig met de beoordeling van geslepen edelstenen. Laboratoria houden zich niet bezig met de markt en geven geen waardeoordeel in geld. De essentie van het laboratorium is gelegen in de wetenschappelijke grondslag waarmee de kenmerken beoordeeld worden. Men beoordeelt op de hierboven omschreven vier "C"'s met de modernste middelen en technieken. Het eindresultaat wordt neergelegd in het certificaat waarop de details van de vier beoordelingen staan vermeld met als extra beoordeling de "Finish Grade", die bij grotere en hoge kwaliteiten een extra rol speelt. Het certificaat heeft een nummer dat refereert aan het werkblad waarop de steen is geïdentificeerd en gegradueerd. Dit nummer wordt in de rondist gezet met een laser. Van het certificaat wordt een microfoto gemaakt. Deze microfoto wordt gelijktijdig met de steen "Gesealed". Gecertificeerde stenen worden ook vaak gebruikt als onderdeel van een beleggingsportefeuille en verdwijnen in een kluis om op een later tijdstip van 15 tot 20 jaar opnieuw verhandeld te worden. Wordt de steen uit het seal gehaald om in een sieraad te verwerken, dan kan op een later tijdstip, aan de hand van het nummer en werkblad de steen geïdentificeerd en vervolgens opnieuw gesealed worden. Enkele voorbeelden van laboratoria zijn: Hoge Raad voor de Diamant (HRD), Nederlands Edelsteenlaboratorium, International Gemological Institute (IGI), Gemological Institute of America (GIA). Er bestaat ook fraude in certificaten.^[21]

  Beroemde diamanten

  De negen grootste fragmenten van de Cullinan in geslepen vorm (kopieën van glas)

Zie Lijst van beroemde diamanten voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Een aantal diamanten is vanwege hun grootte, schoonheid of vanwege hun avontuurlijk verleden bekend en beroemd.

• Darya-ye Noor (zee van licht): geschat 182 karaat, uit India, in bezit van Iraanse regering.
• Dresden groene diamant: 41,00 karaat, waarschijnlijk uit India, vroegste geschiedenis niet bekend. In 1742 door Friedrich August II, keurvorst van Saksen gekocht voor 400 000 taler. Wordt bewaard in het Grünes Gewölbe in Dresden.
• Hope Diamant: 45,52 karaat, Verscheen in 1830 in de handel en werd gekocht door bankier H.Ph. Hope. Waarschijnlijk herslepen uit een gestolen steen. Heeft ook deel uitgemaakt van de Franse kroonjuwelen. Sinds 1958 in het Smithsonian Institution in Washington.
• Ster van Afrika (ook: Cullinan I): 530,20 karaat. Verkregen uit de Cullinan, met 3106 karaat de grootste ruwe diamant ooit gevonden. Tezamen met 104 andere stenen door de Diamantslijperij Asscher in Amsterdam in 1908 geslepen. Siert de scepter van de koningen van Engeland. Wordt bewaard in de Tower van Londen. Deze was tot 1997 de grootste geslepen diamant.
• Sancy: 55 karaat. Naar het schijnt gedragen door Karel de Stoute (rond 1470). In 1570 verworven door de Franse gezant in Turkije, Signeur de Sancy. Sinds 1906 in het bezit van de familie Astor in Londen.
• Tiffany: 128,51 karaat. In 1878 gevonden in de Kimberley-mijn in Zuid-Afrika, met een ruw gewicht van 287,42 karaat. Verworven door de juweliersfirma Tiffany in New York. Geslepen in Parijs met 90 facetten.
• Koh-i-Noor: 108,93 karaat. Oorspronkelijk in ronde vorm met 186 karaat in bezit van Indiase vorsten. In 1739 verworven door de Sjah van Perzië. Kwam later in het bezit van de Britse Oost-Indische Compagnie die hem in 1850 schonk aan Koningin Victoria. Omgeslepen kreeg hij eerst een plaats in de kroon van Koningin Mary, echtgenote van George V, en later in de kroon van Koningin Elizabeth. Wordt bewaard in de Tower van Londen.
• Cullinan IV: 63,60 karaat. Een van de 105 stenen die geslepen zijn uit de Cullinan. Bevindt zich in de kroon van Koningin Mary. Kan ook uit de kroon worden genomen en als broche worden gedragen. Wordt bewaard in de Tower in Londen.
• Nassak: 43,38 karaat. Oorspronkelijk meer dan 90 karaat, bevond zich in India in een Shiva tempel bij Nassak. In 1818 als krijgsbuit door de Britten verworven. In 1927 omgeslepen in New York. Nu in particulier bezit in de Verenigde Staten.
• Sjah: 88,70 karaat. Komt uit Iran, heeft slijtvakken, deels gepolijst. Draagt drie inschriften met heersersnamen. In 1829 geschonken aan tsaar Nicolaas I van Rusland. Tegenwoordig in het Kremlin in Moskou.
• Florentiner of Toscaner: 137,27 karaat, Vroegste geschiedenis door sagen omgeven. In 1657 in het bezit van de Medici's in Florence, In de 18de eeuw in de kroon van de Habsburgers, daarna gebruikt als broche.
• Belofte van Lesotho: 603 karaat. Een van de grootste onbewerkte diamanten die ooit is gevonden.

  Ontstaan, vindplaatsen en winning

  Landen met de hoogste diamantwinning

  Diamantvelden van de Beers in Namibië

  De kimberlietpijp Oedatsjnaja in het noorden van Jakoetië is de grootste diamantgroeve van Rusland en is met 530 meter een van de diepste dagbouwgroeven ter wereld

  Industriële diamant

Diamanten worden onder hoge druk gevormd op een diepte tussen 140 en 190 kilometer in de aardmantel door samenpersing van koolstof. Ze worden aan het aardoppervlak gebracht door snel transport door middel van explosieve vulkanen.^[22] Het vulkanisch gesteente heeft een kenmerkende blauwe kleur en wordt kimberliet genoemd naar de plaats Kimberley in Zuid Afrika. Naast voorkomens in kimberlietpijpen en hun directe omgeving komen diamanten ook voor in alluviale afzettingen.^[23] In India was de delta van de Krishna rivier van oudsher de vindplaats van alluviale diamanten.

Alluviale diamant wordt ook gevonden in het Sperrgebiet ten zuiden van Lüderitz aan de kust van Namibië en in het aansluitende kustgebied van Zuid-Afrika. In die gebieden komt diamant voor in een zandlaag enige meters onder de oppervlakte. Deze gebieden zijn gesloten voor iedereen die er niets te zoeken heeft. Een deel van de diamant spoelt ook wel de Atlantische Oceaan in en wordt daar door diamantvissers gewonnen. Zij werken onder licentie van De Beers, het grote diamantbedrijf dat vrijwel een wereldmonopolie op diamant bezit, hoewel landen van de voormalige Sovjet-Unie ook een belangrijke diamantproducent zijn geworden. Het bedrijf ALROSA uit de Russische deelrepubliek Jakoetië is het tweede bedrijf met 20% van de wereldproductie. In Australië is Rio Tinto de grootste producent van gekleurde diamanten in de Argylemijn in het gebied Kimberley.^[24] In de jaren 90 van de 20e eeuw was er een diamond rush in Noord-Canada na de ontdekking van een kimberlietpijp met economisch winbare diamant in Lac de Gras in 1991, deze kimberlietpijp wordt nu geexploiteerd door BHP Billiton.

Een diamantvoorkomen is economisch winbaar als er ten minste 1 karaat diamant van edelsteenkwaliteit per ton gesteente aanwezig is. In de praktijk komt een veelvoud van lage kwaliteit diamant uit een voorkomen, die zijn weg vindt als industriële diamant, gebruikt voor boren en zagen. Jaarlijks wordt 169 miljoen karaat diamant gewonnen. 80% van deze diamanten (ongeveer 135 miljoen karaat of 27 ton) is industriële diamant. Daarnaast word er jaarlijks 570 miljoen karaat (110 ton) synthetische diamant geproduceerd voor industrieel gebruik.^[25] Ongeveer 90% van alle diamantslijppoeder is tegenwoordig synthetisch.

  Verwerking

De belangrijkste centra voor verhandeling van diamant zijn Londen, waar De Beers gevestigd is, en Antwerpen. 80% van alle ruwe diamanten en 50% van alle geslepen diamanten gaat langs Antwerpen. In Antwerpen zijn er vier diamantbeurzen, de oudste dateert van 1886.^[26] In 2011 werden in Antwerpen diamanten verhandeld met een totale waarde van 44,6 miljard euro.^[27] Ook de diamantbeurs te Amsterdam is belangrijk. In de wereld zijn er 28 diamantbeurzen.^[28]

  Bloeddiamant

  De gerechtszaal in Leidschendam

Het winnen van diamanten in bepaalde delen van Afrika roept tegenwoordig ethische bezwaren op, omdat de handel door verschillende legers wordt gebruikt om hun oorlogen mee te financieren. Men spreekt dan van conflict- of bloeddiamant. Het fotomodel Naomi Campbell kwam in het nieuws omdat ze in 2010 in Leidschendam werd ondervraagd als getuige in het Sierra Leone-tribunaal tegen de Liberiaanse oud-dictator Charles Taylor, van wie ze een bloeddiamant zou hebben gekregen. Begin 21e eeuw zijn de eerste stappen genomen om de handel in bloeddiamanten tegen te gaan door uitgifte van oorsprongcertificaten, het zogenaamde Kimberley Process Certification Scheme (naar een conferentie in die Zuid-Afrikaanse stad).^[29] Afgesproken is dat diamanten nog alleen zullen mogen circuleren met een attest, waaruit blijkt dat ze op reguliere wijze zijn gewonnen, en niet in conflictzones. Het proces staat helaas nog maar in de kinderschoenen, omdat de controle moeilijk is en omdat regeringen - die moeten instaan voor de attestatie - nu juist in oorlogszones meestal geen grote garantie voor betrouwbaarheid bieden. Bovendien staan zulke grote bedragen op het spel, dat smokkel, corruptie en fraude uiterst verlokkelijk zijn. In de toekomst zal een oplossing wellicht gezocht moeten worden in spectrografisch bewijs van oorsprong. Aan die technologie wordt gewerkt.

  Zie ook

• Diamantfraude
• Gassan Diamonds
• Imitatiediamant
• Diamantmuseum (Brugge)
• Diamantmuseum (Antwerpen)
• Diamantmuseum (Amsterdam)

  Externe links

• (en) HRD, De Hoge Raad voor Diamant
• (en) WTOCD, Wetenschappelijk en Technisch Onderzoekscentrum voor Diamant
• (en) Maandelijkse Diamantprijzen Antwerpen Diamantbeurs
• (en) Artikel op universiteitssite over het slijpen van diamanten
• (en) Ingescand historisch artikel Great Diamonds of the World door Edwin Streeter (beroemde Engelse juwelier uit de 19e eeuw)
• (nl) Cuts en vormen van een diamant

Zie de categorie Diamonds van Wikimedia Commons voor meer mediabestanden.