Telewizor
Z Wikipedia
Telewizor, odbiornik telewizyjny (skrót TV – ang.television) – urządzenie przeznaczone do zdalnego odbioru ruchomego obrazu. Ruchomy obraz nadawany przez telewizję składa się z wyświetlanych jeden po drugim nieruchomych obrazów, z częstotliwością 25 lub 30 obrazów na sekundę. Pojedynczy obraz (nazywany też "klatką") podzielony jest z kolei na kilkaset linii. Typowe wartości to 625 lub 525 linii.
Spis treści |
Transmisja obrazu
Obraz jest transmitowany w postaci analogowej linia po linii – element analizujący przesuwa się po obrazie wzdłuż linii, a wartość sygnału w danej chwili odpowiada jasności tego punktu w tej samej chwili. W typowych warunkach pasmo sygnału telewizyjnego wynosi 6.5 lub 5.5 MHz, co daje około 800 rozróżnialnych punktów w linii. W celu uniknięcia silnego migotania obraz dzieli się na dwa półobrazy (pierwszy ma tylko linie parzyste a drugi tylko nieparzyste), nadawane jeden za drugim.
W skład pełnego sygnału telewizyjnego oprócz informacji o jasności (luminancji) wchodzi też informacja o kolorze (chrominancja), sygnały synchronizujące (wyznaczające początek nowej linii i nowego obrazu) oraz dźwięk.
Systemy kodowania koloru
Ponieważ początki telewizji były wyłącznie monochromatyczne (czarno-białe) to wprowadzenie do telewizji koloru wymusiło stworzenie systemu kodowania koloru w sygnale telewizyjnym. W efekcie powstały trzy systemy: PAL, SECAM i NTSC, różniące się parametrami i uzyskiwaną jakością. Ze względu na miejsce opracowania systemów kodowania koloru system NTSC (Ameryka Północna i zachodnia część Ameryki Południowej) jest używany tam, gdzie telewizja używa 30 obrazów na sekundę i 525 linii, a systemy PAL i SECAM (Europa) tam, gdzie sygnał ma 25 obrazów na sekundę i 625 linii, choć systemy kodowania koloru nie są połączone ze standardem telewizyjnym "na sztywno" (standard telewizyjny opisuje częstotliwości obrazów i linii, pasmo wizji itp., a system kodowania koloru metodę dodania koloru do sygnału monochromatycznego).
W zastosowaniach specjalnych (np. telewizja przemysłowa, SSTV) mogą być wykorzystywane inne ilości linii, obrazów lub pasmo wizji niż w telewizji konsumenckiej.
Najczęstszym rozwiązaniem uzyskiwania różnych kolorów jest zastosowanie mieszania barw w systemie RGB (czerwony-zielony-niebieski). Obraz składa się z bardzo dużej liczby pikseli, których kolory mogą być niezależnie zmieniane. Każdy piksel składa się z trzech części świecących w kolorach: czerwonym, zielonym i niebieskim (zobacz zdjęcie obok). Odpowiednie sterowanie intensywnościami tych składowych podpikseli powoduje powstanie wypadkowego koloru całego piksela. Kolorowi białemu odpowiada maksymalna intensywność świecenia wszystkich trzech składowych, kolorowi czarnemu – wszystkie podpiksele wygaszone.
Rodzaje telewizorów
W telewizorach stosowane są następujące typy wyświetlaczy:
- CRT – tradycyjne, obraz wyświetlany jest za pomocą kineskopu. Charakteryzują się dużą obudową, dużą wagą i dużym poborem energii elektrycznej, "miękkim" obrazem. Emitują promieniowanie elektromagnetyczne, które przy dłuższych okresach emisji (oglądania telewizji) może być szkodliwe dla zdrowia, zwłaszcza małych dzieci.
- DLP – projekcyjne, często bardzo duże. Obraz wyświetlany jest na tylnej powierzchni półprzezroczystej szyby, na której z przodu ogląda się obraz
- LCD – ciekłokrystaliczne, płaskie (zajmujące mało miejsca "w głąb"), lecz mające ograniczony rozmiar ekranu. W porównaniu z monitorami CRT są one zdrowsze, gdyż nie emitują szkodliwego promieniowania elektromagnetycznego, jednakże mogą bardziej męczyć wzrok ze względu na większą ziarnistość obrazu. W telewizorach LCD podświetlanie ekranu może być za pomocą diod LED dzięki którym osiągany jest większy kontrast obrazu.
- plazmowe – oparte na technologii plazmowej, wyglądające bardzo podobnie do LCD i tak jak one nie emitują szkodliwego promieniowania elektromagnetycznego oraz bardziej przyjazne dla oczu. Posiadają jednak nieco gorszą rozdzielczość i większy pobór mocy, lecz za to z możliwością zbudowania większych ekranów, lepszym odwzorowaniem barw, szczególnie czerni (wyłączony piksel w przeciwieństwie do LCD nie emituje światła), krótszym czasem reakcji oraz szerszym kątem widzenia. Transportować można je wyłącznie w pozycji pionowej (tak jak lustra czy okna), gdyż ze względu na duże gabaryty łatwo przy wstrząsach o naprężenia, które mogą spowodować nieodwracalne rozszczelnienia komórek.
- OLED – oparte na technologii organicznej, posiadają większą skalę barw i jasność oraz nie wymagają podświetlenia jak wyświetlacze LCD. Posiadają znacznie krótszy czas reakcji (rzędu 0,01 ms) oraz kontrast 1 000 000:1.
Funkcje spotykane w telewizorach
- Teletext – sygnał cyfrowy (dołączany do emisji telewizyjnej) zawierający dane, które współczesne odbiorniki telewizyjne interpretują jako tekst. W teletekście nadawcy telewizyjni zamieszczają program telewizyjny (zazwyczaj strona 300), bieżące informacje, serwis pogodowy, sportowy, ogłoszeniowy, itp. Teletekst pozwala także wyświetlać napisy (listę dialogową) do emitowanych filmów.
- Dynamic Channel Index – umożliwia podgląd kilku stacji jednocześnie, funkcja ułatwia wybór programów telewizyjnych.
- CATS – system automatycznej regulacji kontrastu, umożliwia dopasowanie do warunków otoczenia.
- Freeze – stop klatka, pozwala zatrzymać na ekranie ("zamrozić") widziany obraz.
- Hyperband – dodatkowe pasmo telewizyjne zawierające kanały wykorzystywane przez telewizję kablową.
- PaP (ang. Picture and Picture) – obraz i obraz, ekran podzielony na dwie części umożliwia oglądanie np. dwóch programów równocześnie, wymaga wówczas dwóch tunerów.
- PaT (ang. Picture and Text) – obraz i tekst, po jednej stronie ekranu jest wyświetlana telegazeta oglądanego kanału, natomiast obraz jest nadal wyświetlany z drugiej strony.
- PiP (ang. Picture in Picture) – obraz w obrazie, wyświetlanie małego obrazu z drugiego źródła na tle pełnego ekranu, wymaga dwóch źródeł sygnału (tunerów)[1].
- PoP (ang. Picture outside Picture) – obraz poza obrazem, umożliwia oglądanie jednocześnie dwóch obrazów z różnych źródeł np. oglądanie filmu odtwarzanego z DVD i jednoczesny podgląd programu telewizyjnego lub oglądanie telewizji w małym oknie i pracę na komputerze[2].
- praca jako monitor komputera – wymaga analogowego lub cyfrowego wejścia sygnału z komputera.
- współpraca z innymi urządzeniami jak magnetowidy, DVD, aparaty cyfrowe, TV satelitarna, TV kablowa, kamery.
- funkcje zoom
Istotne parametry telewizorów
- przekątna ekranu wyrażana w calach
- proporcje boków ekranu (16:9 lub 4:3)
- kontrast
- jasność (luminancja)
- czas odświeżania ekranu
- odbiór programów PAL, SECAM, NTSC
- rozdzielczość (LCD, plazmowe, LED)
- kąt widzenia (LCD, plazmowe, LED)
- czas reakcji matrycy (LCD)
- żywotność ekranu (LCD, plazmowe, LED)
- częstotliwość odświeżania obrazu (50 Hz, 100 Hz, 200 Hz, 600 Hz)
Elementy składowe telewizora
- układ wejściowy
- układ programująco-przełączający (procesor syntezy napięciowej)
- głowica zintegrowana VHF/UHF
- mieszacz
- wzmacniacz pośredniej częstotliwości
- układ wizji
- układ fonii
- wzmacniacz pośredniej częstotliwości fonii
- detektor
- wzmacniacz m.cz.
- głośnik
- układ odchylania
- selektor i separator
- wzmacniacze odchylania
- przetwornica wysokiego napięcia
- cewki odchylające
- układy pomocnicze
- układ sterowania – pilot zdalnego sterowania
- dekoder sygnału stereo NICAM, układ dźwięku przestrzennego
- układ korekcji obrazu
- układ dekodera teletekstu
- moduł wyświetlania obrazu w obrazie PiP
Polskie telewizory
- pierwsze modele
- seria kamienie szlachetne
- seria kosmiczna
- Biazet TMP 201 – przenośny, czarno-biały, 12"
- Biazet 2102 – kolorowy, 21"
Zobacz też
- Telewizja
- Radio,
- Antena,
- mass media,
- Kino,
- HDTV,
- Złudzenie optyczne,
- Systemy emisji sygnału telewizyjnego,
- Częstotliwości kanałów telewizyjnych
Przypisy